Τι είναι η Ψυχογενής Βουλιμία;

Η Ψυχογενής Βουλιμία (ΨΒ) ανήκει στις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, οι οποίες περιλαμβάνουν επίσης την Ψυχογενή Ανορεξία και την Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας με βάση το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5).

Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι διαταραχές που συνδέονται κατά κύριο λόγο με νεαρό γυναικείο πληθυσμό σε ανεπτυγμένες χώρες και περιοχές του πλανήτη.

Ο παραπάνω διαχωρισμός έχει ιδιαίτερη σημασία αφενός γιατί η διάγνωση μιας Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής δε μπορεί να έχει τα ίδια κριτήρια σε περιοχές που ο υποσιτισμός αποτελεί καθημερινό ζήτημα επιβίωσης (π.χ. υποανάπτυκτες χώρες) και αφετέρου  γιατί μας δείχνει ότι τέτοιες διαταραχές – συμπεριφορές είναι αποτελέσματα μάθησης, τα οποία τείνουν να αυξάνουν προοδευτικά.

Αυτός είναι επομένως ο λόγος που από αρκετούς θεωρούνται πολιτιστικά σύνδρομα. Διαφήμιση, δυτικά πρότυπα εικόνας του γυναικείου σώματος και σύγχρονες οικογενειακές σχέσεις συνηγορούν στην εμφάνιση Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής.

Διαγνωστικά Κριτήρια Ψυχογενούς Βουλιμίας (DSM-5)

Α. Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, των οποίων αποτελούν χαρακτηριστικά τα ακόλουθα:

• πρόσληψη μιας ποσότητας τροφής σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. 1-2 ώρες), η οποία είναι σαφώς μεγαλύτερη από την ποσότητα που θα ήταν σε θέση να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι στις ίδιες συνθήκες.

• αίσθημα έλλειψης ελέγχου στην πρόσληψη τροφής στη διάρκεια του επεισοδίου, όπου το άτομο δε δύναται να διακόψει την πρόσληψη τροφής ή να ελέγξει τι και πόσο καταναλώνει.

Β. Επαναλαμβανόμενη παθολογική αντιρροπιστική συμπεριφορά με σκοπό την αποφυγή της αύξησης βάρους, όπως αυτοπροκαλούμενοι έμετοι, κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών ή άλλων φαρμάκων, δίαιτα και πολύ έντονη σωματική άσκηση.

Γ. Τόσο τα επεισόδια υπερφαγίας όσο και η παθολογική αντιρροπιστική συμπεριφορά εμφανίζονται τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα για τουλάχιστον 3 μήνες.

Δ. Η αυτο-αξιολόγηση του ατόμου επηρεάζεται υπερβολικά από το σχήμα-εικόνα και το βάρος του σώματος.

Ε. Η διαταραχή δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων Ψυχογενούς Ανορεξίας.

Επιπλέον Χαρακτηριστικά για την Ψυχογενή Βουλιμία

Στην περίπτωση της Ψυχογενούς Βουλιμίας πρόκειται για μια συγκρουσιακή διαταραχή. Η έναρξη της συνήθως επέρχεται μεταξύ της ηλικίας των 16-20 και αφορά σε τεράστιο ποσοστό σχεδόν αποκλειστικά γυναίκες. Τα επεισόδια υπερφαγίας συμβαίνουν κατά βάση κρυφά και σχετίζονται με πυροδοτικούς μηχανισμούς που προκαλούν έντονο άγχος και δυσάρεστα συναισθήματα στα άτομα, οδηγώντας τα έτσι στην κατανάλωση τροφής σε βαθμό που το αίσθημα κορεσμού προκαλεί έντονη δυσφορία (Grilo, Shiffman, & Carter-Campbell, 1994).

Ο Fairburn (1997) διατύπωσε σχηματικά το φαύλο κύκλο για την Ψυχογενή Βουλιμία.

Τα άτομα που πάσχουν από ψυχογενή βουλιμία συνήθως έχουν ιδανικό βάρος σώματος και γι’ αυτό δύσκολα γίνεται αντιληπτή η διαταραχή, ενώ τα υπερβολικά αυστηρά προγράμματα δίαιτας αποτελούν ένα σημαντικό δείκτη της διαταραχής.  Στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στα επεισόδια υπερφαγίας το άτομο είναι πιθανό να σκέφτεται ότι δε θα φάει καθόλου.

Τα επεισόδια υπερφαφίας ακολουθούνται από έντονα αισθήματα ντροπής, αηδίας και φόβου για αύξηση του βάρους που έχουν ως αποτέλεσμα τις αντιρροπιστικές συμπεριφορές (π.χ. αυτοπροκαλούμενοι έμετοι, νηστεία, έντονη σωματική άσκηση, χρήση καθαρτικών).

Γίνεται, επομένως, αρκετά ξεκάθαρη η λογική όλα-ή-τίποτα που συνοδεύει τα άτομα που υποφέρουν από Ψυχογενή Βουλιμία.

Τα άτομα που υποφέρουν από ψυχογενή βουλιμία συχνά εκφράζουν δυσαρέσκεια για το σώμα τους, γεγονός το οποίο μπορεί να αποδίδεται τόσο στην ψυχογενή βουλιμία, όσο και στην πιθανή κατάθλιψη που μπορεί να συνυπάρχει αλλά και στις “δυτικές πολιτισμικές” πεποιθήσεις που θέλουν την επιθυμητή εικόνα σώματος να συνδέεται αποκλειστικά με το λεπτό σώμα (Keel et al., 2001).

References

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596

Fairburn, C. G. (1997). Eating disorders. In D. M. Clark & C. G. Fairburn (Eds.), Science and practice of cognitive behavior therapy (pp. 209-243). New York: Oxford.

Grilo, C. M., Shiffman, S., & Carter-Campbell, J. T. (1994). Binge eating antecedents in normal-weight nonpurging females: Is there consistency? International Journal of Eating Disorders,16(3), 239-249. doi:10.1002/1098-108x(199411)16:3<239::aid-eat2260160304>3.0.co;2-d

Keel, P. K., Mitchell, J. E., Davis, T. L., & Crow, S. J. (2001). Relationship between depression and body dissatisfaction in women diagnosed with bulimia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 30(1), 48-56. doi:10.1002/eat.1053

Murphy, R., Straebler, S., Cooper, Z., & Fairburn, C. G. (2010). Cognitive behavioral therapy for eating disorders. The Psychiatric clinics of North America, 33(3), 611–627. https://doi.org/10.1016/j.psc.2010.04.004